De kiosk op zijn betonfundering op weg naar zijn bestemming over het tijdelijke spoor – In Wassenaar verhuisde op 30 november een historische kiosk naar een nieuwe standplaats, 27 meter verderop in noordoostelijke richting. Daar staat hij beter in verband met de verkeersveiligheid en krijgt hij zijn vroegere alcoholvrije horecabestemming weer terug., compleet met en bescheiden terras! Het transport gebeurt ‘via een tijdelijk spoorlijntje’, aldus een persbericht dat de gemeente Wassenaar tevoren stuurde. Een andere publicatie sprak zelfs van ‘een treintje’. Een gespecialiseerd bedrijf, Bresser uit ’s-Gravendeel, zou dit bijzondere vervoer voor zijn rekening nemen.
’Een tijdelijk spoorlijntje?’ Over die afstand? Een smalspoorproject misschien of iets anders? Genoeg reden voor de redactie van Treinennieuws erbij te zijn.
Twintig ton
Het koffiehuisje stond naast de bosrijke Buurtweg met daarachter drukke sportvelden. Er was al eerder een strook terrein vrijgemaakt, waarover het transport zou plaatsvinden. Allereerst moest het een stukje zijdelings worden opgeschoven en opgevijzeld tot het stond boven de plaats waar het spoor zou beginnen. Zodanig hoog, dat er voldoende ruimte was de om de ‘rails’ eronder te plaatsen. Dat gebeurde al op woensdag 28 november. Twee dagen later vond het verdere ´spoorwegtransport´ plaats.
De doorsnee Nederlander stelt zich bij een spoorweg iets anders voor dan wat hier werd gebruikt. Toch was hier wel degelijk sprake van een ‘spoorbaan’. Alleen bestonden de rails in dit geval uit zware langsliggers, waarop een u-balkconstructie was gemonteerd. Met een spoorbreedte van 3,20 meter werden ze nauwkeurig achter elkaar gelegd en gekoppeld. Hierdoor ontstond een kaarsrecht railtraject van het vertrekpunt van de kiosk naar de plaats waar hij moest komen. De langsliggers werden ondersteund door korte dwarsliggers, zoals dat ook bij gewone spoorwegen het geval is..
Tankrollers
Vijzels hadden de kiosk inmiddels voorzichtig op een viertal ‘tankrollers’ geplaatst. Kleine platforms, voorzien van een soort rollagers, waardoor ze konden rijden. Qua breedte pasten de tankrollers precies in het U-profiel van het spoor. Om ervoor te zorgen dat er tijdens het transport onderling niets verschoof, waren ze met buizen strak met elkaar verbonden.
Twee luchtdrukcylinders waren aangebracht in het spoor achter de tankrollers met het huisje erop. Zij zouden het geheel naar zijn bestemming drukken: alles bij elkaar zo’n twintig ton zwaar.
Er was veel belangstelling van het publiek. Een schoolklas kwam kijken, omwonenden waren aanwezig en ook bezoekers van de nabije sportvelden bleven staan. IJscoman Luc Blok zorgde voor warme chocolademelk en oliebollen voor de toeschouwers. Wethouder Hubert Schokker (met onder andere vastgoed in zijn portefeuille) drukte op de knop waarmee de apparatuur in werking werd gesteld en centimeter voor centimeter begon het transport aan zijn reis. Deze verliep heel vlot, maar nam – gezien de ‘snelheid’- toch enige uren in beslag.
Spoorweghistorie
De firma Brusser is specialist in dit soort werkzaamheden, vertelde CEO Taco Brusser aan ‘Treinennieuws’. Doorgaans zijn ze veel omvangrijker. In Istanbul verzet zijn bedrijf zelfs een klokkentoren uit de Ottomaanse periode. Het grootste werk tot dusver was de verplaatsing van een gebouw van 18000 ton in Azerbeidzjan.
Critici vinden misschien dat in Wassenaar geen sprake was van een spoorlijn, maar zij hebben in principe ongelijk! Als in 1800 (!) legde de Pennydarren ijzermijn in Merthyr Tydfil (Wales) een industriespoorweg met paardentractie aan, die ook gebruik maakte van een soort U-balken. Hierover reden goederenwagens met spoorwielen zonder flenzen. De spoorbreedte was 1,524 meter, en de ‘rails’ hadden een lengte van 0,914 meter en wogen 27,25 kilo. Hier vond op 21 februari 1804 zelfs een proef plaats met de eerste stoomlocomotief ter wereld van de Britse ingenieur Richard Trevithick. In het ‘Deutsches Technikmuseum’ in Berlijn staat een voorbeeld van deze bijzondere spoorlijn.
Zijdelings heeft de Wassenaarse kiosk ook bindingen met de spoorwegen. Want hij werd in 1908 gebouwd en geplaatst bij de halte Renbaan-Achterweg (na 26-8-1946 Renbaan-Buurtweg) van de eerste elektrische spoorlijn in Nederland den Haag-Scheveningen. In 1953 werd de lijn gesloten en verdween veel klandizie. Het koffiehuisje – ontworpen door de Scheveningse architect Frederik Koch is inmiddels een rijksmonument. Op zijn nieuwe standplaats krijgt het in 2019 zijn oude alcoholvrije horecafunctie weer terug, compleet met een terrasje.
Fotobijschriften:
1: In het u-profiel van het spoor zijn (verplaatsbare) luchtcylinders geplaatst, die het transport voortbewegen
2.: Een tankroller past precies in het u-profiel van het spoor
3:De spoorweg van de Pennydarren ijzermijn gebruikte ook u-profielen als rails; hierover reden wagens op wielen zonder flenzen
Foto’s: Hans van Lith