Als “Mister Z”, zo noemde men mij in Duitsland als promotor van MärklinZ, ga ik een paar letters in leveren, oftewel een paar letterstapjes terugzetten. Ik wil mij sterk gaan maken voor T-Gauge (T3), momenteel ’s werelds kleinste commerciële modelspoortrein. Deze modelspoor schaal werd geïntroduceerd op de Tokyo Toy Show in 2006 door KK Eishindo uit Japan (T-Gauge – T de afkorting van Three millimeters – schaal 1:450 – rails 3mm breed – track 2.22m = 1 scale km). SpoorZ uit Tiel, nam voor Nederland het voortouw en verkocht in een jaar tijd, van deze nog kleinere en geheel onbekende schaal, enkele honderden startsets. Vele bezoekers van Eurospoor 2008 vergaapte bij de stand van SpoorZ zich aan dit kleine wonder op rails, dat zelfs zonder moeite hellingen van 45° kon nemen. 
De bezoekers vonden het bijzonder, dat zo’n klein treintje werkelijk op rails reed. Geen foefjes met spiraaltjes die het voorttrokken, nee een echt miniatuur treintje op rails. Wij Nederlanders vonden het alleen jammer dat er weer geen Nederlandse modellen waren, zelfs geen Europese, alleen maar Japanse. Beste treinennieuws.nl lezers ik kan u nu vertellen, daar komt binnenkort verandering in. Zie de eerste Engelse trein:
Volgens mij is T-Gauge geen ééndagsvlieg, maar wordt het een echte modelspoor schaal. “Veertig jaar was MärklinZ de kleinste elektrische modelspoorbaan. “Maar dat is voorbij”, schreef dit jaar het Duitse magazine “Modelleisenbahn Illustriete”, in haar verslag na de Spielwaren Messe in Nürnberg. Natuurlijk zal het voorlopig een “niche” artikel blijven, dat alleen “voor de heb” gekocht gaat worden. Maar misschien is het over een paar jaar niet meer weg te denken en moeten wij erkennen dat het rijden met T-Gauge toch een leuke hobby is geworden en in menig salontafel rond rijdt. Er zijn al heel wat T-Gauge rijders op de wereld, kijk maar eens op Youtube.
Voor mij was het een grote verrassing, toen ik begin dit jaar op de Spielwarenmesse in Nürnberg, de treinenhal 4A binnen liep en als eerste de stand van Railway Shop uit Hong Kong tegen kwam. Railway Shop in Hong Kong, is het hoofdkwartier van T-Gauge in wereld. Geen grootse stand, maar wel een stand waar alles van T-Gauge te zien was en waar het tijdens mijn bezoek aan werelds grootste beurs voor modeltreinen, altijd bijzonder druk was met bezoekers. Met kritische ogen werd er naar dit nieuwe, kleine fenomeen gekeken. Hier ontdekte ik dat de heren van T-Gauge niet stil hadden gezetten. In samenwerking met ontwerpers uit diverse landen worden er nu ook modellen voor landen buiten Japan ontwikkeld en gefabriceerd. Een tweede generatie motoren moet er voor zorgen dat men heel langzaam maar ook op hogesnelheidslijn snelheid kan rijden. Een neutraal motorwagenonderstel, gaat er voor zorgen dat niet alleen de Aziatische modellen, maar ook de Duitse ICE en modellen uit Engeland zoals de BR Inter-City 125 en Australië ontwikkelt kunnen worden. Met de nieuwe lasertechnieken zou het dus ook mogelijk kunnen zijn om bijvoorbeeld een NS Sprinter, Lint of de Spurt van Arriva te ontwikkelen.
Er wordt zelfs aan een tandrad bergbaan trein gewerkt. Er zijn verschillende importeurs gekomen die voor hun eigen land een model mochten laten ontwikkelen om T-Gauge zo beter te kunnen promoten en verkopen, als nieuwe schaal in modeltreinenland. Geen moeilijk gedoe met patenten, die alleen voor KK Eishindo zijn. Om een paar landen te noemen, Duitsland, Engeland, maar ook Australië is van de partij. Een inwoner van Berlijn heeft al een T-Gauge baan van zijn stad compleet met ICE
De drie jaar geleden aangekondigde wissels, kruisingen en andere soorten rails, tot en met een flexibele rail om grotere en mooiere banen te maken, zijn nu volop te koop in de online webwinkels. 
Vier sporen naast elkaar door de bocht een fantastisch gezicht. Op dit moment zijn er twee verschillende wissels, een hand- en een inrijwissel. De inrijwissels zijn om van twee sporen er één spoor te maken. De handwissels zijn geen inrijwissels, moeten dus verzet worden voor de gewenst rijrichting. De trein kan deze ook niet echt “open” rijden. Dat laatste is wel jammer, maar volgens de fabrikant wordt er gewerkt aan elektrische wissels. De wissels, zo rond de 13°, om rangeer emplacementen neer te leggen, zullen later ook nog wel komen, hopen we. Als je een nieuwe schaal op markt wil te zetten, moet je als bedrijf ook eerst alle scenery zelf aanbieden. Dat is er voor T-Gauge volop, nog geen Beierse boerderijtjes, maar wel toren flats, compleet ingericht. Nog wel een beetje Japanse, maar met een beetje fantasie en verf kom je een heel eind. Ook een klein station, spoorbrug en peilers zijn leverbaar. Zelfs glasvezel straatverlichting, in verpakkingen van 8 stuks, die optioneel worden verlicht met LED’s. Ja T-Gauge komt niet voor niets uit Japan. Maar ook passagiers, fietsers, bootjes en auto’s. Kortom bijna alles wat je ook maar bedenkt te veel om op te noemen..
Nu hoor ik u al voor uw computerscherm denken, “Dat kan allemaal wel waar zijn, maar hoe rijdt het?” Al hebben wij op de Treinennieuws redactie geen testers werken, maar gewone (model)spoorders, toch zullen wij het proberen om alles zo eerlijk mogelijk te verwoorden. Natuurlijk heb ik de afgelopen 10 jaar ervaring op gedaan, door vragen te beantwoorden van Z-Spoor rijders. Verschillen tussen andere schalen weet ik redelijk. Dus helemaal onwetend sta ik niet t.o.v. T-Gauge. Natuurlijk moet je elke trein op zich zelf beoordelen. Niet meteen zeggen, dit kan ik niet zelf repareren. Elk schaal heeft nadelen, maar zeker ook voordelen. Op de redactie hebben wij nu een T-Gauge (T3, dat vind ik toch eigenlijk een beter naam, al noemen de Duitsers het HalbZ) testbaantje compleet met station en wissels.
Wij hebben enkele Nederlandse kopers van het eerste uur achterhaald en gevraagd naar hun mening, hoe zij nu een paar jaar later, over dit kleine grootheid je denken. Over het algemeen kregen ik positieve berichten positief zoals: “het rijdt bijna altijd”. Alleen alles schoon houden is het grootste probleem.
Paul Heemskerk liet ons het volgende weten: Ik heb zelf een baan(tje) van 95 bij 60 cm. (zie foto). Met deze schaal zal het excuus “geen ruimte” nooit meer een reden zijn om aan een modelspoorbaan te beginnen. Voor een diorama op schaal 1:450 moet je wel zelf wat scenery onderdelen maken. 
Er zijn leuke mogelijkheden met het systeem, zoals sensors die de trein van richting kunnen veranderen bij bv een station of bij een dood lopend spoor. Ook al zijn de wielen magnetisch, de trein blijft toch wel gevoelig voor onevenheden bij spoorverbindingen, scherpe bochten en bij wissels, om de trein goed op de baan te houden. De snelheid van de trein zou wat omlaag moeten, gaat nu nog wat te snel. Enkele Australische – en Amerikaanse T-Gauge liefhebbers hebben wat elektronica toepassing uitgeprobeerd om dit te mogelijk te maken, bv met PWM (pulse width modulation) controllers etc. Of het………………..
De Energizing Stabilizerpen heb ik niet, dus weet ook niet of het werkt. Misschien dat anderen er ervaring mee hebben. Er wordt aangeraden cleaning paper te gebruiken voor het reinigen van wielen. Ik neem aan dat je al op de hoogte bent van de grootste T-Gauge internet site http://www.t-gauge.net/. Hier wordt veel bijgehouden, geschiedenis, technische details, forum, baan ontwerpen, dealers, T Gauge links etc. Ook leuk om te weten dat T-Gauge modelspoorbanen nu ook op de computer ontworpen kunnen worden met de T-Gauge rail bibliotheek in Anyrail software. http://www.anyrail.com/index_nl.html
Ik heb mijn baan steeds weer aangepast aan de nieuwe producten, wissels, nieuwe rail radius (bv 157.5 mm radius) etc, dat maakt het er allemaal niet makkelijker op. Met Anyrail (dat ook pas later kwam) was het ontwerp wat makkelijker (en beter) geweest.
Er is net weer een product toegevoegd, een brug, maar “meegebogen wissels”, (lijkt mij iets belangrijker), en bv een “stootblok”, daar is het wachten nog op. Het 90 graden “cross over” baanstuk die uitgebracht is komt een beetje vreemd over, daar zit niemand op te wachten lijkt mij. Op internet T Gauge forums worden allerlei nieuwe treinstellen ontworpen, die er vaak zeer goed uit zien, bv BR Inter-city 125 (door Tgauge.co.uk), trein wagons etc.
Maar er zouden ook wat meer layouts gemaakt moeten worden, anders trekt Eishindo in Japan er misschien de stekker uit.
Het redactie testtreintje maakt inmiddels overuren. Alleen de rijregelaar niet direct geheel open draaien, want dan is het gelijk een hogesnelheidstrein. Alle treinstellen van vier wagens, hebben twee motoren waardoor zij zonder storingen, over de wissels en kruispunten kunnen rijden.
Na het railplan gemaakt te hebben is het een fluitje van een cent, om de rails aan elkaar neer te leggen. De rails op een vlakke ondergrond tegen elkaar aan duwen en “klik” hoor je. Even met de vinger over de lassen halen, voel je geen “spelden prik”, dan is het goed. Van onze 40 raillassen was er slecht één die even over gemaakt moest worden. Dat was wel de laatste las, volgens ons ook de moeilijkste.
Het schoon maken en houden, is een apart hoofdstuk. Niet met doekjes of railreiniger blokjes aan de slag gaan. Zeker geen schoonmaak vloeistof gebruiken (hoog uit wasbenzine dat snel vervliegd). Nee dat is allemaal uit de boze. Alleen de bijgeleverde “wattenstokjes”of Energizing Stabilizerpen gebruiken, om de rails weer van geleiding poeder te voorzien, en de wielreiniger gebruiken om de wielen te reinigen. Het is zeker geen overbodige luxe om de wielen en rails met de Enerizing Stabilizer Pen zorgvuldig te onderhouden. Het enige wat wij een beetje lelijk vinden, zijn de raillassen. Deze zijn een beetje grof en koperkleurig bij een grijze railbedding. (Er zijn drie soorten railbedding, grijs, bruin en transparant) Maar een echte modelbouwer weet hierop natuurlijk wel raad: “Grind storten”! Ook de “Bovenleidingpalen” zijn een beetje grof, maar dat is bij Z en N ook het geval. De Conclusie is dus: Alles wordt kleiner, denk maar aan de mobile telefoon. De vroegere “koelkast” is nu een zeer klein computertje geworden. De modelspoortrein is nu van via O – G – H0 – TT – N – Z in T-Gauge verkrijgbaar.
Diegenen die wij om naar hun menig over T-Gauge vroegen, waren het met ons eens, deze treintjes, die uit meer dar 50 onderdelen bestaan, mits schoon gehouden, rijden bijna altijd. De treinen uit vier of meer wagens, hebben altijd twee motoren. Hierdoor rijden de treinen beter storingvrij. Op ons testbaantje hebben wij ook een aantal wissels liggen, waar in beide richtingen storing zonder problemen gereden wordt. Van uit de bocht vliegen, op hoger snelheid is bij ons geen spraken. Dit komt door het magnetische veld, waarmee de treintjes op de rails gehouden worden. Hierdoor kan ook onder een hoek van bijvoorbeeld 45° gereden worden, zelfs zou men een baantje tegen het plafond kunnen maken.
Voor meer wetenswaardigheden over de nieuwe modelspoorschaal kunt u lezen op:
http://www.t-gauge.net/ of bekijken op hier. U kunt ook onze nieuwe T-Gauge site in de gaten houden voor het laatste Nederlandse nieuws over deze schaal.
Het T-Gauge forum kan je ook heel veel over dit kleine wondertje op rails lezen, maar ook op het Duitse forum of
http://www.modelrailforum.com/forums/index.php?showtopic=5956
Ook in Duitsland wordt al veel over deze telg in modelspoorland geschreven zoals bij Modellbahntechniek en bij deze Amerikaanse
Er zijn veel online webwinkels die T-gauge verkopen. Zie hier de dealerlijst die merendeel alles wereldwijd leveren.
Ramsay Model
web http://www.tgauge.co.uk/ waarschijnlijk de grootste T Gauge specialist, zeker voor Nederland en België
email: mail to: info@tgauge.co.uk
GAUGEMASTER Controls Ltd.
www.gaugemaster.com/
Hervé MARTINAT
Hobbies Plus
www.hobbiesplus.com.au/t_gauge_.htm
Japan Model Railways
www.japanmodelrailways.com/t-gauge/indexenglisch.html
Hoofd imp. Railway Shop
email: railwayshop@ymail.com
email: tgauge_official@ymail.com
Tower Hobby Ltd.
TRAINAIDSA.INC
www.trainaidsa.com
Foto’s: Treinennieuws-T Gauge Uk- T Gauga Japan-Paul Heemskerk
