Smalspoor stoomtrein kwart eeuw rond het Valkenburgse Meer. ‘Het gebied tussen Katwijk, Wassenaar en Leiden wordt de komende jaren een steeds belangrijker toeristische zone. Er ontstaat een recreatieve corridor van Leiden naar het Nieuwe Nationale Park Hollandse Duinen. Het Valkenburgse Meer vormt daarin een essentiële schakel. Stoomtrein Katwijk – Leiden en Brasserie Buitenhuis willen investeren in recreatieve voorzieningen om aan de toenemende vraag te kunnen voldoen.’ Zo luidt de gezamenlijke toekomstvisie die de Stoomtrein en de naastgelegen Brasserie Buitenhuis 8 juni tijdens een feestelijke bijeenkomst in het smalspoormuseum presenteerden.
De Stoomtrein Katwijk – Leiden organiseerde een speciale ontvangst voor zijn relaties omdat het 25 jaar geleden was, dat de rondritten om het Valkenburgse Meer begonnen. Bijzondere gasten waren onder andere burgemeester C.L. Visser van Katwijk en enkele vertegenwoordigers van de Indonesische ambassade. Het museum onderhoudt goede betrekkingen met Indonesië, onder meer wegens de overkomst van enkele smalspoorlocomotieven naar Nederland in de nabije toekomst en de hulp die de Stoomtrein Katwijk-Leiden biedt aan het Indonesische Spoorwegmuseum.
Verbindende schakel
Op gemeentelijk en provinciaal niveau bestaan er diverse ontwikkelingsplannen voor de regio, die ook het Valkenburgse Meer en de spoorlijn raken. Zo dreigt hierdoor een deel van de lijn te moeten verdwijnen, wat uiteraard afbreuk doet aan de aantrekkelijkheid van deze toeristische trekpleister in dit gebied. Reden genoeg om dat niet zonder slag of stoot te accepteren.
Bovendien is wel duidelijk dat een samenwerking van het Smalspoormuseum en de Brasserie een belangrijke recreatieve attractie aan het Valkenburgse Meer oplevert. Reden genoeg om met een gezamenlijke toekomstvisie te komen onder het motto ‘Het Valkenburgse Meer als
Stadstrand van de regio.
Op korte termijn wil Stoomtrein Katwijk – Leiden het ontbrekende deel van de lijn rond het Valkenburgse Meer aanleggen. Dit betekent een gesloten lus om het meer en daardoor een aantrekkelijker treinrit, omdat het publiek het hele gebied kan over zien. Over enkele jaren moet de spoorlijn ook een verbinding bieden met het populaire Panbos en het nabijgelegen pannenkoekenhuis. Op die manier ontstaat zelfs een echte vervoersfunctie binnen het gebied. Ook mogelijke nieuwe toeristische attracties worden dan ontsloten door de stoomtrein. Omdat fietsen in de bagagewagen mee kunnen, ontstaan aantrekkelijke combinatiemogelijkheden. De trein wordt zo de verbindende schakel tussen de kuststreek en de stad Leiden. Uitbreidingen van het buitengebied bij het station met onder andere een ‘ doepark’ voor kinderen – waar ze onder meer zelf treinen kunnen laten rijden – en de mogelijkheid van demonstraties met historisch materieel te geven , ontstaat een volledig museumpark.
Hotelkamers per spoor
Brasserie Buitenhuis wil investeren in uitbreiding van haar capaciteit door de bouw van duurzame ruimten naast de huidige vestiging. Daarbij is zelfs een combinatie mogelijk met de geplande uitbreiding van het museum. Bovendien denken beide ondernemingen aan per spoor verplaatsbare hotelkamers en boothuisjes langs de oever van het meer.
Essentieel is dat de infrastructuur van fiets- en wandelpaden in en rond het recreatiegebied wordt afgemaakt, zodat het goed bereikbaar wordt. Ook goede fietsenstallingen langs de spoorlijn en bij toekomstige stations zijn een voorwaarde.
De brochure met de gezamenlijke toekomstvisie werd aangeboden aan burgemeester Visser, aan de gasten van de Indonesische ambassade en de overige genodigden.
Treinrit
De feestelijke bijeenkomst begon met een rit rond driekwart van het meer. Voor deze bijzondere gelegenheid reed de stoomtrein zelfs door tot aan de remise, waar de gasten konden zien wat er nog gerestaureerd moet worden. Bijzonder waren de houten kiepwagens, die werden overgenomen van de smalspoorlijn van het militaire Museum Harskamp, dat inmiddels is opgeheven.
Tijdens het officiële gedeelte in het museumgebouw werden de genodigden toegesproken door voorzitter Pieter van Ham van de Stoomtrein Katwijk – Leiden en Gerard de Graaf. Van der Ham schetste de geschiedenis vanaf de eerste treinritten door de duinen tot aan het uitgebreide museum van vandaag met zijn traject rond het meer. De Graaf gaf vervolgens een beeld van het belang van industrieel smalspoor voor de bouw dijken, wegen en kanalen, voor het massavervoer van klei voor de steenfabrieken en van turf voor verwarmingsdoeleinden, enzovoort. Zonder het smalspoor was de uitvoering van grote werken rond het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw twintigste eeuw niet mogelijk geweest. Heden ten dage zien we modern smalspoor alleen nog actief bij de bouw van tunnels.
Aan het slot van het officiële deel van de bijeenkomst verraste burgemeester Visser medewerker-van-het-eerste uur Roel Koolen met een koninklijke onderscheiding: het lidmaatschap in de Orde van Oranje Nassau. Tekst en foto’s: Hans van Lith
Fotobijschriften:
1. De stoomtrein staat klaar voor de speciale rit in het station Valkenburgse Meer
2. Onderweg langs het Valkenburgse Meer
3. Per stoomtrein door naar de remise