‘Nederland moet in de toekomst over zijn eigen spoor blijven gaan’, stelt Henri Janssen, bestuurder FNV Spoor. ‘Dat betekent stoppen met het openbaar aanbesteden van spoorlijnen’. Aldus de persvoorlichster Mariétte van Dijk van het FNV. Nationaliseer de spoorsector weer volledig. Die oproep doet FNV Spoor aan de Tweede Kamer aan de vooravond van een algemeen overleg over de toekomst van het spoor.
Eerst rondetafelgesprek dan algemeen overleg
Op woensdag 31 januari 2018 houdt de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat ’s middags een algemeen overleg over de spoorordening. Het gaat dan onder andere over de vervoersconcessie van de NS en de positie van ProRail. Namens het kabinet is staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat bij deze vergadering aanwezig. Voorafgaand aan het algemeen overleg houdt de commissie een rondetafelgesprek met vertegenwoordigers van betrokken organisaties over spoorordening.
Spoorordening
Tot 2024 verzorgt de NS het vervoer over het hoofdrailnet. Daarvoor heeft het bedrijf een vervoersconcessie. Om een goed besluit te nemen over de vraag wie na 2024 dat vervoer mag uitvoeren, zijn nu de voorbereidingen aan de gang. Eén van de vragen daarbij is of het vervoer ondershands opnieuw aan NS kan worden gegund, of dat juist ook andere partijen een kans moeten krijgen, via een openbare aanbesteding. Een aantal varianten is daarvoor onderzocht en gepresenteerd in een rapport.
Prorail
ProRail is verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van het spoor in Nederland. Omdat er geen concurrenten op de markt zijn en het werk van ProRail in het algemeen belang is, is in het regeerakkoord afgesproken dat ProRail een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) wordt. Dat betekent dat ProRail wordt ondergebracht bij de overheid. Daarmee heeft de staatssecretaris meer invloed op de prestaties van ProRail en de besteding van de 2 miljard euro. Momenteel is ProRail nog een besloten vennootschap (bv).
HSL Zuid
Het vervoer over de Hogesnelheidslijn (HSL) Zuid is op dit moment in handen van de NS. Onderzocht is of andere vervoersmaatschappijen misschien betere prestaties kunnen leveren op dit traject. De conclusie is dat betere prestaties door NS mogelijk zijn, maar dat vervoer door andere maatschappijen in de praktijk lastig zal zijn.
‘Waar nog wel openbaar wordt aanbesteed, roepen we de Tweede Kamer op om een gelijk speelveld op te leggen. Dat betekent dat de arbeidsvoorwaarden en de veiligheids- en service-eisen die voor NS gelden, ook voor alle andere vervoerders moeten gelden’.
Echte marktwerking op het spoor onmogelijk
Echte marktwerking op het spoor is sowieso onmogelijk. De reiziger heeft op een traject nooit de keuze uit meer dan één spoorvervoerder. ‘Het hele concept van marktwerking op het spoor is absurd en niet te realiseren’, zegt Janssen. ‘Marktwerking is er alleen bij de aanbesteding. Maar zelfs dan geldt: de provincie subsidieert een deel van de ticketprijs en betaalt het verlies als de spoorvervoerder failliet dreigt te gaan, zoals bij Veolia in 2011.’
Concurrenten van NS zijn staatsbedrijven
De enige twee serieuze concurrenten van NS zijn het Duitse staatsbedrijf Arriva en het Franse staatsbedrijf Keolis. Janssen: ‘Ministers en Kamerleden roepen om het hardst dat Nederlandse bedrijven zoals Akzo-Nobel, KLM en Shell tegen buitenlandse overnames beschermd moeten worden. Hoe bizar is het dan, dat dit kabinet overweegt een geweldig presterend Nederlands bedrijf, nota bene in staatshanden, te slachtofferen voor buitenlandse staatsbedrijven die hier alleen maar veel geld willen verdienen om aan de Duitse en Franse staatskas af te dragen? Dat geld kan NS ook aan onze eigen staatskas afdragen en in ons spoor investeren. Daar zijn de reizigers echt mee geholpen.’ Bron FNV en Tweede Kamer. Foto’s: NS en Prorail
