Jubileumjaar 2012 Finse spoorwegen

Advertentie

 

Oude rode kleur

Op 17 maart 1862 werd de eerste spoorlijn in Finland geopend van Helsinki naar Hämeenlinna en er zal dit jaar op verschillende manieren aandacht worden besteed aan dit 150-jarig jubileum.

Nieuwe mooie groen kleur

Op 5 maart werden een aantal speciale herdenkingspostzegels uitgegeven. Het jubileum is ook op een heel duidelijke manier zichtbaar gemaakt voor de passagiers. De nieuwe treinen krijgen een andere kleur, wit met groen in plaats van wit met rood. Zo een kleurwisseling ter gelegenheid van een jubileum is een traditie geworden in Finland. De wit met rode treinen verschenen 25 jaar geleden, in 1987, ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum. Voor die tijd, volgend op het 100 jarig jubileum in 1962, waren de treinen blauw en grijs van kleur. Vóór 1962 waren de treinen bruin.

Trein met de nieuwe groen-witte kleuren

Alleen nieuwe wagons en wagons die volledig zijn gerestaureerd krijgen de nieuwe kleuren. Er zullen dus voorlopig nog veel rood-witte treinstellen in bedrijf blijven en zelfs rijden er nog een beperkt aantal grijs-blauwe treinen rond.

Ook de kleding van het treinpersoneel is aangepast en vanaf dit jaar dragen de conducteurs en conductrices een groen/grijs gestreept overhemd en een grijs pak met op de mouwen een smalle groene band.

Op 11 en 12 augustus zal er nog een feestelijke gebeurtenis zijn. Op het traject Karjaa – Hyvinkää, dat tegenwoordig alleen gebruikt wordt voor goederenvervoer, zullen op die twee dagen treinen rijden die zijn samengesteld uit oude locomotieven en wagons. Passagiers kunnen een ritje met deze oude treinen maken en er kan ingestapt worden in Karjaa, Lohja en Hyvinkää.

Achtergrondinformatie
Tot 1922 was de naam van de Finse spoorwegen officieel Suomen Valtion Rautatiet (Finse staatsspoorwegen) en van 1922 tot 1995 alleen Valtion Rautatiet. In 1995 werd de maatschappij geprivatiseerd en is aan de naam toegevoegd Yhtymä Oy (wat vertaald kan worden als “consortium bv”).

De spoorlijn van Helsinki naar Hämeenlinna is 96 km lang. Er was met de bouw begonnen in 1857 en het initiatief voor deze onderneming kwam voor een belangrijk deel van tsaar Alexander II. Finland was indertijd een autonoom groothertogdom onder de Russische tsaar en belangrijke besluiten konden alleen in Sint-Petersburg worden genomen.

Er werd in Finland in die tijd nog wel verschillend over gedacht of een traject tussen Helsinki en Hämeenlinna de eerste prioriteit had. Een treinverbinding tussen Helsinki en Sint-Petersburg had ook veel voorstanders, waarbij de gedachtegang was dat dit de band tussen Finland en Rusland verder zou versterken. Uiteindelijk werd toch de voorkeur gegeven aan de lijn naar Hämeenlinna, wat goed viel bij Finse nationalisten.

De treinverbinding tussen Helsinki en Sint-Petersburg is in 1870 tot stand gebracht door de Finse staatsspoorwegen, die toentertijd ook de eigenaar werden van deze lijn. In de periode vòòr de Russische revolutie waren alle spoorlijnen in Rusland eigendom van privé ondernemingen. De Finse spoorwegen werden in Rusland niet als een staatsorganisatie gezien, wat te maken had met de bijzondere positie van Finland als autonoom groothertogdom.

In Finland werd voor de spoorlijnen de zelfde breedte tussen de rails aangehouden als in Rusland sinds 1851 het geval was, toen de belangrijke spoorlijn tussen Sint-Petersburg en Moskou werd geopend. Deze breedte, 1524 mm, verschilt van de afstand tussen de rails (1435 mm) die uiteindelijk in West-Europa (met uitzondering van Spanje, Portugal en Ierland), de standaard is geworden.

In de zestiger jaren van de vorige eeuw is de toenmalige Sovjet-Unie overgegaan naar een afstand van 1520 mm, terwijl Finland bleef vasthouden aan de oorspronkelijke maat, die dus 4 mm breder is. Maar dit kleine verschil in breedte vormt geen probleem voor het treinverkeer tussen Finland en Rusland. Zowel de Finse als de Russische treinen kunnen van beide railbreedtes gebruik maken.

Privéspoorlijnen
Nadat de eerste Finse spoorlijnen door de staat werden beheerd en gefinancierd, kwam hier verandering in bij de aanleg van de lijn tussen Hanko en Hyvinkää, in de periode 1872-1873. Deze 153 km lange lijn, die via Karjaa en Lohja liep, werd met privégeld gefinancierd. De opzet voor de aanleg van deze lijn was in eerste aanzet het vervoer van goederen van en naar de haven van Hanko. Maar al in 1875 ging de onderneming die dit project had gefinancierd failliet en de Finse staatsspoorwegen zijn vervolgens ook eigenaar geworden van deze spoorlijn.

Tegenwoordig wordt het deel van de lijn tussen Karjaa en Hanko ook voor passagierstreinen gebruikt en is de hele lijn, dus inclusief het deel van Karjaa naar Hyvinkää nog steeds belangrijk voor het goederentransport. Het gaat hierbij vooral om het vervoer van ijzerproducten vanuit Raahe via Hyvinkää naar de Lappohja-haven bij Hanko en het transport van hout naar de papier- en cellulosefabriek in Lohja.

Aan het eind van de negentiende eeuw brak er een discussie los in Finland of al de spoorlijnen door de staat moesten worden aangelegd, of dat er toch ook plaats was voor particulier initiatief, zoals het geval was in andere landen. Uiteindelijk werd besloten dat de hoofdlijnen een staatsaangelegenheid zouden blijven, maar dat privé-organisaties eigenaar konden worden van secundaire lijnen. Vervolgens werden 13 privélijnen met smalle railsbreedte (meestal 600 en 750 mm) en 7 privélijnen met brede railsbreedte (de afstand tussen de rails het zelfde als bij de staatspoorlijnen) aangelegd (de lijn van Hanko naar Hyvinkää was in die tijd geen privélijn meer en is hier niet bijgerekend). In de loop van de tijd zijn de meeste van deze lijnen opgeheven en voor wat betreft de breedspoorlijnen overgedragen aan de staatsspoorwegen.

Uitbreiding van de Finse spoorlijnen
Tot aan de Finse onafhankelijkheid is het Finse spoorwegnet flink uitgebreid met onder andere lijnen naar Turku, Tampere, Vaasa, Oulu, Jyväskylä, Kotka en Rovaniemi. Hierbij was ook de Karelische lijn van Viipuri, via Sortavala (Serdopol) naar Joensuu, die tegenwoordig, behalve de laatste 60 kilometer, in Rusland ligt.

Na de onafhankelijkheid is vooral de nadruk gelegd op de aanleg van een aantal oost-west lijnen. Tegenwoordig is er op vier plaatsen een verbinding met het Russische spoorwegnet, maar alleen de lijn via Viipuri wordt gebruikt door passagierstreinen. Tegenwoordig is de totale lengte van het Finse spoorwegennet 5919 km, waarvan ongeveer de helft is geëlektrificeerd. Ter vergelijking: de lengte van het Nederlandse spoorwegennet is 2808 km, waarvan ongeveer driekwart is geëlektrificeerd.

In Tornio, aan de noordkant van de Botnische Golf, kan worden overgestapt op het spoorwegnet in Zweden. Deze verbinding kwam tot stand in 1919 toen een brug werd gebouwd over de Tornionjoki tussen Tornio en Haaparanda. Omdat in Zweden de breedte van de rails overeenkomt met de breedte van de rails in West-Europa, moeten de reizigers hier dus wel van treinstel wisselen.

Finse treinen rijden (bijna) altijd

Een recent aangelegde spoorlijn (geopend in 2006) loopt van Kerava naar Lahti. Hierdoor is de afstand tussen deze twee plaatsen met 26 km ingekort doordat de bocht via Riihimäki wordt afgesneden. Dit heeft ook een belangrijke tijdwinst tot gevolg voor het treinverkeer naar Sint-Petersburg.

Bron: Finse ambassade
Dit artikel is geschreven door Arnold Pieterse en Fred Snikkers en werd eveneens op de site van de Finse ambassade in Nederland gepubliceerd.