Artist impression van de toekomstige situatie, met de twee onderdoorgangen voor het wegverkeer op de voorgrond en het station op de achtergrond (bron: ProRail)
Het stationsgebied van Driebergen-Zeist verandert in rap tempo van aanzien. Op 29 augustus 2018 komt de onderdoorgang voor het wegverkeer onder de spoorlijn Utrecht-Driebergen-Arnhem in dienst. Tegelijkertijd verdwijnt dan de gevreesde overweg in de Hoofdstraat van Driebergen, die per uur zo’n 25 minuten dicht is. In de voorafgaande week van 11 tot 28 augustus ligt de treindienst stil en wordt een enorm betonnen ‘spoordek’ in lengterichting in het tracé geschoven. Tevens worden dan twee van de vier toekomstige sporen gelegd. Op zaterdag 2 juni aanstaande is er open dag in het kader van de ‘Dag van de Bouw’.*) Belangstellenden kunnen dan de voortgang van het project zelf bekijken.
Het stationsgebied van Driebergen-Zeist aan de spoorlijn Utrecht- Arnhem, was de laatste jaren hard aan vernieuwing toe. Een schrijnend probleem was de spoorwegovergang in de Hoofdstraat (N225) met zijn files die soms tot op de A 12 stonden. Per uur waren de spoorbomen circa 25 minuten gesloten. De veiligheid voor het publiek op het station moest ook verbeteren. Intercity’s reden met 130 km/h langs de perrons, de toegang aan de noordkant was niet optimaal omdat een deel van de reizigers eerst het spoor moest oversteken. Voorts was er een parkeerprobleem voor auto’s en voor fietsen. Nabije rijwielstallingen waren vaak vol, zodat de fietsforens vaak moest rennen om zijn trein te halen. Tenslotte was het busstation aan verbetering toe. Dit alles leidde tot een ingrijpend renovatie- en nieuwbouwproject voor het station en directe omgeving met als titel ‘Stationsgebied Driebergen-Zeist’. Het zal zo’n 90 miljoen euro kosten en wordt voor circa 88,1% gefinancierd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu en voor ongeveer 11,9% door de Provincie Utrecht. Ook de Nederlandse Spoorwegen, de gemeenten ´Utrechtse Heuvelrug´ en ´Zeist´ zijn nauw bij het project betrokken. ProRail treedt namens hen op als opdrachtgever, waarbij het bouwbedrijf BAM in 2016 de uitvoering werd gegund.. Arcadis Nederland BV ontwierp zowel het nieuwe stationsgebouw als de inrichting van de stationsomgeving.
Concrete onderdelen
1) Het project bestaat uit een aantal concrete onderdelen:
2) Opheffing van de overweg in de Hoofdstraat (N225)
3 )Bouw van de onderdoorgang ter plaatse onder de spoorlijn
4) Aanleg van vier sporen (in plaats van de huidige twee)
5) Bouw van een nieuw station, op drie niveaus met onder andere een fietsenstalling voor 3000 fietsen,
6) Inrichting van een nieuw busstation aan de noordkant van het station
7) Inrichting van de stationsomgeving op een duurzame en groene manier.
Nadat op vrijdagmiddag 16 september 2016 de werkzaamheden officieel van start waren gegaan is er al veel tot stand gebracht. Soms in definitieve vorm, soms in een tijdelijke uitvoering. Aan de noordkant van het station is inmiddels een nieuw busstation verrezen. De abri’s zijn voorzien van gedeeltelijk houten daken, waardoor ze beter in de omgeving passen. De tijdelijke grijze vloertegels worden nog vervangen door klinkers in een rode kleur, die ook beter passen in de landelijke omgeving. Er wordt nu nog gebouwd aan een onderkomen voor de chauffeurs en de inrichting van een bescheiden wachtkamer voor de reizigers. Voor blinden en slechtzienden is de plaatsing van haltepaaltjes met aanduidingen in braille gepland. Een blijvertje is zeker de P+R-garage voor 600 auto’s, die sinds begin 2018 een oplossing biedt voor het parkeerprobleem rond het station. Er moet weliswaar voor betaald worden, maar dat weegt wel op tegen het nadeel van het vroegere plaatsgebrek, menen de ‘autoriteiten’. Vooruitlopend op de fietsenstalling onder het nieuwe station zijn voorlopig rekken geplaatst voor ongeveer 1600 fietsen. In de jaren na het maken van de plannen nam het fietsgebruik echter zodanig toe, dat dit nu al niet meer voldoende is!
Drie niveaus
Het nieuwe station zal drie niveaus kennen. Het maaiveld is voor de trein, het niveau daaronder wordt een verzonken brede onderdoorgang voor het publiek. Je kunt van hier het treinengedeelte bereiken, zo nodig via een hellingbaan of met de lift. Het is echter even goed mogelijk onder het spoor door te lopen naar het busstation of een andere bestemming. Het onderste niveau wordt gevormd door een stalling voor 3000 fietsen. Grote vensters zullen veel licht naar binnen brengen, zodat de stalling geen ‘duister karakter’ krijgt. Er zal zoveel ruimte zijn, dat de treinreizigers niet meer in draf een grote afstand hoeven af te leggen om hun trein te halen. Dat komt zeker ook de veiligheid ten goede.
Driebergen-Zeist krijgt een eilandperron en vier sporen: twee langs het perron en twee ‘buitenom’ waar intercity’s passeren. Want…volgens harde plannen van het ministerie zullen hier in de toekomst geen intercity’s meer stoppen! Driebergen-Zeist zou daarvoor qua reizigersaantallen te weinig te bieden hebben. De plannen zijn echter van een tiental jaren geleden en sindsdien heeft Driebergen-Zeist steeds meer een knooppuntfunctie gekregen. Talloze forenzen uit de richting Arnhem/Nijmegen stappen hier over op de bus naar onder andere de Uithof in Utrecht. Er zijn inmiddels zoveel bezwaren tegen de ministeriële voornemens gerezen, dat er waarschijnlijk opnieuw gepraat gaat worden.
Het eilandperron van Driebergen-Zeist krijgt een lengte van 240 meter, zodat ook lange treinen binnen genomen kunnen worden. De oorspronkelijke stationskappen – die voor een deel nog van voor de oorlog 1940-1945 zijn – worden gerestaureerd en grotendeels gehandhaafd. De ‘nieuwe’ kappen moeten in november 2019 worden opgeleverd. Ze zullen langer zijn dan de huidige. Historisch detail: in één overkapping zitten enkele gaten, die volgens overlevering kogelgaten uit de bezettingstijd zijn. Duitse militairen zouden op geallieerde vliegtuigen hebben geschoten, waarbij ook enkele patronen door de stationskap waren gegaan. Of het klopt??? Maar het is in elk geval een mooie anekdote.
In afwachting van het gereedkomen van het nieuwe station, werd op het plein ervoor een tijdelijk noodstation gebouwd, inclusief een ‘stationshuiskamer’ waar diverse versnaperingen verkrijgbaar zijn.
Twee onderdoorgangen
In augustus 2018 vinden er twee belangrijk gebeurtenissen plaats. Allereerst wordt in lengterichting van het spoor het eerste van twee betonnen spoordekken ingeschoven. Dit ‘zuidelijke’ dek wordt nu aan de Arnhemse kant van de overweg gebouwd. Het heeft een lengte van 140 meter en is eigenlijk een soort brug. Hij ‘draagt’ in feite de sporen over de toekomstige onderdoorgangen voor het autoverkeer en over de doorloop voor voetgangers onder het station zelf. In deze periode worden hier de oude sporen opgebroken en twee van de vier nieuwe gelegd, die Driebergen-Zeist krijgt. Verder worden er vele kilometers kabel gelegd voor onder andere de beveiliging, worden de bovenleiding plus de portalen verwijderd en vervangen door nieuwe.
Er komt te zijner tijd nog een tweede – ‘noordelijk’ – dek voor de andere twee sporen en dit moet volgens planning in juli 2019 worden ingeschoven.
Het plaatsen van het eerste spoordek en de werkzaamheden aan de baan gebeurt tussen 11 en 27 augustus 2018. In deze periode zal er geen treinverkeer zijn. Bussen nemen het vervoer over en internationale treinen worden omgeleid. De NS belooft tijdig met een aangepaste dienstregeling te komen.
Er wordt ook hard gewerkt aan de eerste onderdoorgang voor het wegverkeer. Er komen er twee en eerst was het plan beide tegelijkertijd af te werken. De bouwers hebben echter de keuze gemaakt te beginnen met één onderdoorgang en die voor twee richtingen open te stellen voor het verkeer. Het grote voordeel is dat de overweg in de Hoofdstraat dan al op 29 augustus 2018 buiten dienst kan. Dit is de tweede grote gebeurtenis in deze periode!
Uiteindelijk komen er dus twee onderdoorgangen met in totaal vier rijbanen. Hiermee is het gehate overwegprobleem opgelost!
Van knelpunt naar knooppunt
De stationsnieuwbouw tekent zich hier en daar ook al af. De tunnel onder de sporen, die toegang gaf tot de perrons is inmiddels vervangen door een tijdelijke traverse en een lift voor minder mobiele reizigers. In een diepe bouwput zijn allerlei activiteiten gaande voor de toekomstige onderdoorgang onder het station voor het publiek en de toegang tot het perron. Er moest niet minder dan 130.000 kubieke meter grond (8750 vrachtauto’s vol) worden afgevoerd, om voldoende ruimte te verwerven. Er komt ook een reservoir, waarin het regenwater wordt opgevangen. Dit wordt daarna geloosd op het oppervlaktewater.
Een hoofdstuk apart vormen het milieu en de inpassing in de omgeving. Zo werden drie faunatunnels onder het spoor gegraven voor diverse kleine dieren, speciale schuilkastjes werden aangebracht voor de vleermuizen die hier voorkomen en zelfs werd een stop ingelast toen vlakbij het spoor de zeldzame hazelworm werd aangetroffen. Ze werden gevangen en elders ondergebracht! Driebergen telt diverse landgoederen, met vaak een bijzondere tuinaanleg en indeling. Zowel qua vormgeving als beplanting moest de infrastructuur van spoor en weg zo goed mogelijk worden ingepast. De ontwerpers van Arcadis BV hielden dan ook rekening met ‘ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden’. Op luchtfoto’s zien we dan ook diverse boomgroepen en ronde landschapselementen die aansluiten op de omgeving. Probleem was dat aanvankelijk enkele honderden bomen moesten worden gekapt, maar daar staat weer tegenover dat er 600 werden besteld. Niet alleen spichtige stammetjes, maar ook grotere bomen, zodat de stationsomgeving nergens een kale indruk maakt. Naar schatting over zo’n twintig jaar ziet alles er ongeveer zo uit als de beplanting van de landgoederen.
Ook de bouw zelf houdt rekening met het milieu. Zo worden onder meer bijna alle afvalmaterialen gerecycled.
Het complete project moet in 2020 worden opgeleverd. Dan zal Driebergen-Zeist – zoals een slogan op het perron het nu zegt – van een knelpunt een knooppunt zijn geworden.
*) Meer informatie? www.dagvandebouw.nl Tekst en foto’s: Hans van Lith/Voorburg
